Dış Politikada Türkiye’yi Bekleyen Zor Günler

Erhan Ayaz 08/12/2020 - 08:40:51

Türkiye uzun yıllardır dış politika anlamında hem küresel gündemin hem de bölgesel denklemin içinde önemle takip edilen gelişmelerin içerisinde aktif olarak yer alıyor.  Doğu Akdeniz, enerji mücadelesi, Kıbrıs, Suriye, Libya, Dağlık Karabağ, Fransa, Yunanistan, Mısır, Birleşik Arap Emirlikleri gibi her biri kendi içerisinde karmaşık yapıya sahip, Türkiye dış politikasının aktif şekilde içerisinde yer aldığı konular. Şimdi size geçtiğimiz iki hafta boyunca yukarıdaki konularla ilgili önemli haber ve açıklamaları özetlemeye çalışacağım:

  1. Avrupa Parlamentosu, Türkiye'nin AB üyelik sürecinin resmen askıya alınıp, iki taraf arasında "daha gerçekçi ilişki modelleri" arayışına başlanması çağrısında bulundu.
  2. Fransa Doğu Akdeniz krizi ile ilgili olarak Türkiye’ye yaptırım uygulanması için Avrupa Birliği’ne baskılarını sürdürüyor.
  3. Oruç Reis sismik araştırma gemisi, 10 Ağustos'ta başladığı Demre sahasındaki iki boyutlu sismik araştırmalarını tamamlamasının ardından Antalya Limanı'na döndü.
  4. Doğu Akdeniz ve Türkiye’ye yaptırımların en önemli gündem maddesi olacağı AB Liderler Zirvesi öncesi Merkel: “Türkiye ile ilişkilerde maalesef istediğimiz gibi bir ilerleme olmadı.
  5. ABD’nin NATO Büyükelçisi Kay Bailey Hutchison: “Türkiye S-400 kararında geri adım atmalı. Rus apımı bir füze savunma sistemini ittifakımızın tam ortasına konuşlandırabileceğiniz fikri, sınırlarımız aşan bir konu.
  6. ABD Dışişleri Bakanı Pompeo NATO’nun Dışişleri Bakanları sanal toplantısında Türkiye'nin ittifakın ilkelerine karşı hareket ettiğini ve ittifakın bütünlüğünü bozduğunu söylediğini yazdı. Ayrıca diplomatik kaynaklara göre Pompeo telekonferansta Ankara'nın Doğu Akdeniz, Libya, Suriye ve Dağlık Karabağ’daki “kışkırtıcı” faaliyetlerinden bahsetti ve Türkiye'nin S-400 hava savunma sistemini satın almasının bir NATO müttefiki olarak Rusya için bir “hediye" olduğunu sözlerine ekledi.
  7. ABD Savunma Bakanlığı 2021 Bütçe Uzlaşma Komisyonu çalışmalarının sonra ermesiyle birlikte raporu yayınladı. Defence News'in haberinde ilgili rapor yasalaştıktan en geç 1 ay içinde Türkiye'ye S-400 tedarik etmesinden dolayı CAATSA yaptırımlarının uygulanmasının gerekliliği yer alıyor. Yasaya göre ABD Başkanı CAATSA kapsamında 1ay a içinde 5 veya daha fazla yaptırım uygulanmasını emretmeli. Cumhuriyetçiler ile Demokratlar arasında CAATSA yaptırımlarının Türkiye’ye uygulanması için genel bir mutabakat var. Bu durumda seçimi kaybetmiş ve siyaseten çok zayıf bir Trump’ın nasıl hareket edeceği merak konusu? Ayrıca Biden yönetiminin de Türkiye ile ilişkilerin daha kötüleşmesine neden olacak bu uygulamayı görevini bırakacak Trump ve yönetimi tarafından gerçekleştirmesi için baskı ve lobi faaliyetlerinde bulunacak olması da beklenir bir durum.
  8. Türkiye – AB İlişkilerini yakından ilgilendiren 10-11 Aralık’taki AB Liderler Zirvesi öncesi Avrupa Komisyonu Başkan Yardımcısı Schinas: “Türkiye'ye yaptırımlar sadece kısa değil, orta ve uzun vadeli de olacak.”
  9. Konseyi Başkanı Charles Michel “ürkiye'den Doğu Akdeniz konusunda olumlu yanıt gelmediğini, liderler zirvesinde yaptırım kararı çıkabileceğini söyledi: "Artık bu kedi fare oyununa son verilmesi gerektiğini düşünüyorum. Elimizdeki tüm imkanları kullanmaya hazırız"

Haber listesini uzatmak mümkün. ABD Dışişleri Bakanı Pompeo’nun bölge ziyareti kapsamında Türkiye’ye gelmesi ancak hiçbir resmi yetkili ile görüşmemesi, Libya açıklarında Türkiye bayraklı insani yardım malzemesi taşıyan gemiye gerçekleştirilen AB, Almanya ve Yunanistan kaynaklı hukuksuz baskın, Almanya Dışişleri Bakanı Maas’ın diğer açıklamaları vb. örnekleri listeye ekleyebilirim. Gördüğünüz gibi Türkiye’nin haklı olup olmadığı analizini bir başka yazıma bırakarak, bölgesel ve küresel anlamda diplomatik olarak çok yalnız bir dönemde olduğumuz günlerde hem ABD hem de AB kaynaklı olası yaptırımlar için esen rüzgarı tersine çevirebilecek durumda ne yazık ki değiliz. Diplomaside yumurtaları tek sepete koymanın sonuçları er yada geç karşınıza çıkıyor. Umarım en kısa zamanda yaşadığımız bu problemleri çözeriz.