Bildiğiniz gibi uzun yıllardır KKTC'de görev yapmaktayım. Bu görev süresince KKTC'de bulunduğum zamanlarda fırsat buldukça KKTC'nin devlet televizyonu olan BRT'de gündemi değerlendirdim. Hatta geçtiğimiz yıl İstanbul'da yaşıyor olmama rağmen "Yakın Dünya" adlı tv programını gerçekleştirmeye çalışmıştım. Ne yazık ki geçtiğimiz yıl yurt dışına çok fazla seyahat ediyor olmamdan dolayı kendi programın fazla uzun süreli olamadı. Ancak kendi programım kadar rahat olabildiğim ve güncel küresel siyaseti değerlendirdiğimiz BRT ekranlarının sevilen ismi Aziz Karaaziz'in programlarına çok defa konuk oldum. Geçtiğimiz hafta yine kendisi nazik bir davette bulunarak Suriye'de ve özellikle İdlib'te neler yaşandığını değerlendirmek istedi. Her zamanki gibi yine çok keyifli bir program oldu. Ben de bu hafta yazımda bahsi geçen programdaki analizlerimizi sizlerle paylaşmak istiyorum. Ayrıca yazımın sonunda yaklaşık bir saat süren programın linkini bulabilirsiniz.
•Küresel siyaseti değerlendirmek açısından Suriye'yi bir laboratuvara benzetmek mümkündür. Suriye küresel güçlerin kendi kapasitelerini ve karşıtlarının bu kapasiteye göre konumlarını anlamaları açısından birçok testin yapıldığı bir laboratuvar işlevi görmektedir. Ancak Suriye'yi değerlendirmek açısından ise yine bir labarotuvar İdlib'tir. Yani küresel siyaseti Suriye üzerinden, Suriye iç savaşını da İdlib üzerinden değerlendirmek şu aşamada doğru olacaktır.
•Suriye'de yürütülen vekalet savaşları yerine, İdlib'te yaşananlarla birlikte bu vekalet savaşlarının yerine artık taraflar bizzat sahaya indiler. Türkiye'nin İdlib ve çevresinde 12 gözlem noktası var, Ruslar ve İran sahada, rejim büyük bir alan kazanmış durumda, İsrail hava kuvvetleri Suriye'de sık sık operasyon düzenlemekte. Bölge bu aşamada birçok ateşli noktaya sahip.
•İdlib Türkiye açısından çok önemli bir hal almış durumda. İdlib kenti Türkiye sınırına çok yakın bir konumda. İç savaştan önceki nüfusu yaklaşık olarak 1 milyondu. Ancak şu an rejimin alan kazanmasıyla birlikte muhaliflerin sıkıştığı yaklaşık olarak 3.5 milyon nüfusa sahip bir kent konumuna geldi. Burada düzenlenecek olası bir operasyon bahsi geçen 3.5 milyon nüfusun büyük bir kısmının Türkiye'ye geçmek istemesine yol açabilecek bir gelişme olacaktır. Bu gelişme insani bir trajedi olmakla birlikte, Türkiye için hem ekonomik bir sorun hem de güvenlik riskleri barındırmaktadır. İdlib'te birçok selefi örgüt bulunmakta, bu örgütlere mensup cihatçıların Türkiye'ye geçmesi ülkemiz açısından çok büyük bir güvenklik sorunu olacaktır.
•Sorunun insani bir krize dönüşmeden çözümü için Astana Süreci'nin tarafları olan İran, Rusya ve Türkiye Tahran'da bir araya geldi ancak mutabık kalamadılar. Bu gelimenin ardından Rusya Devlet Başkanı Putin ile Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan Soçi'de bir araya geldi. Türkiye müzakere heyeti konuyu başarılı bir şekilde anlatmış olmalı ki Rusya ile Türkiye 12 maddelik bir anlaşmaya vardılar. Böylece yaşanabilecek kriz şimdilik ertelenmiş ve Türkiye'de zaman kazanmış oldu. Soçi görüşmeleri Türkiye açısından başarılı geçti.
•Suriye'de rejim 2015 yılının sonlarına doğru Rusların desteğini almaya başladı ve böylece iç savaşın dengeleri tamamen değişmişti. Suriye rejimi şu an Fırat'ın doğusu ile Türkiye'nin kontrol ettiği alan hariç ülkenin birçok noktasında hakimiyetini sağlamış durumda. Ancak artık bildiğimiz anlamda Suriye devletinden ve üniter yapısından bahsetmek mümkün değildir. Bu nedenle Türkiye'nin atacağı adımlar bu gerçekliğe uygun adımlar olmalıdır.
Programın yaklaşık ilk beş dakikasında konuştuğumuz konuların özeti bu şekilde. Geriye kalan 50 dakikakılık bölümü aşağıdaki linkten izleyebilirsiniz.
BRT 2'ye 1 Programı, 24.09.2018. http://www.brtk.net/?series=2ye-1-24-09-2018
