I.Dünya Savaşı ve İstiklâl Harbi yıllarında Bodrum

CENGİZ BAYSU 13/10/2023 - 09:17:29

*1837 Nüfus sayımına göre;
Bodrum’da Müslüman 1190, hemen karşısında bulunan Kos Adası’nda –veya İstanköy- Müslüman 1356 + Hristiyan (1838 Rum) bulunmaktadır. 
 
*1881-1882 / 1893 yılları nüfus genel sayımında ise, Bodrum’da: Müslüman (K: 5732 + E: 5819), Hristiyan (K: 1112 + E: 1133);   Kalimnos Adası Müslüman (K: 18 + E: 46), Hristiyan (K: 4666+ E: 4816) bulunmaktadır.
 
*1914 yılı nüfus kayıtlarında… Bodrum’da Müslüman nüfus: 15.468, Rum: 4.042, Ermeni: 3, Yahudi: 203 kişi bulunduğu, İtalyanların az sayıdaki bu Hristiyan nüfusuna karşılık Arnavutları getirdikleri belirtilmiştir.
 
*1918 Ekim başlarından itibaren Filistin cephesinden çekilen 8’inci Ordu’ya İzmir ve güneyinde savunma sorumluluğu verilmiştir. Ordu’nun 21’inci Kor.Kh., Ağ. Top. A. ve 17’nci Alay’ı Aydın’da konuşlanmıştır. 57’nci Tümen Karargâhı ve 176’ncı Alay Antalya’da, Menteşe Kıyı Alayı Muğla ve havalisinde, Teke Kıyı Alayı ise Antalya ve havalisinde tertiplenmiştir. (Mondros s: 189) 21’inci Kolordu 13 Kasım 1919’da lâğvolunca Kıyı Alayları 17’nci Kolordu’ya bağlanmış ve erlerinin bir kısmı İzmir’de asayişin sağlanması için jandarma emrine verilmiştir.
 
*30 Ekim 1918 Mondros Mütarekesi’nden sonra 4 Kasım 1918 günü İzmir limanına bir İngiliz monitörü gelmiştir. Kasım sonu ve Aralık aylarında ikinci bir İngiliz monitörüyle İtalyan ve Fransız kruvazör, muhrip ve destek gemileri de limanlarımıza gelmeye başlamışlardır. 24 Kasım’da İtalyan kruvazörü Marmaris ve İzmir’e, İngiliz gemileri Foça’ya geçmişlerdir. (Mondros s: 196)
 
*İtalyan, Fransız ve İngilizler İzmir’de başında bir İtalyan albayının olduğu “Abluka ve Seyrüsefer Komutanlığı”nı kurmuşlardır. İtalyan temsilcisi Dz. Yd. Tğm. Şövalye Manfred’dir. İtalyan Yüksek Komiserliği bunun yanında İzmir ve Antalya’da birer konsolos görevlendirmiştir. 
Gayeleri Yunanlıların İzmir üzerindeki emellerini öğrenmektir. Hatta Nisan 1919’da İtalyan siyasi temsilcisi, beraberinde 10 kişilik Arnavut ileri gelenini getirerek İzmir’de çeteler kurmuşlardır. Bu çetelere Adalardan Anadolu sahillerine çıkarak, soygun ve gasp olayları yapacak olan Rumlara karşı güç kullanma görevi verilmiştir (s: 198).
 
*Foça tabyaları Fransızlara, Karaburun tabyaları İtalyanlara, Kösten Adası İngilizlere verilmiştir. (s: 210-211)    
 
*29 Aralık 1918… Marmaris Limanı’na gelen bir İtalyan muhribinden çıkan iki binbaşı hükümet konağını ziyaret ettikten sonra kasabayı baştan aşağı dolaşmış, askeri binaların, hastanelerin ve fırınların durumlarını tespit ettikten sonra Rodos’a dönmüşlerdir. Bu durum şehri işgal etmek için yapılan bir hazırlıktır. İtalyanlar daha sonra Antalya ve İzmir’e yayılmak için Bodrum’u üs olarak seçmişlerdir. (S: 211)     s: 212, 213, 214 ve 214 yazılacak.
 
*11 Mayıs 1919’da İtalyanlar Marmaris’i işgal etmişlerdir. (s: 219) Aynı gün Ö/S saat 18.00’de 50 kişilik müfreze Fethiye’yi, 60 kişilik bir başka grup da Bodrum’u işgal etmiştir ( s: 220). 14 Mayıs 1919’da günü de İtalyanlar, Kuşadası ve Selçuk’u da işgal etmişlerdir. 
 
*İtalyanlar, 21 Temmuz 1921’de işgali kaldırarak 2 yıl 2 ay 10 gün sonra Muğla ve Bodrum’dan çekilmişlerdir.
İtalya, II. İnönü Zaferi’nden sonra herhangi bir anlaşmaya gerek duymadan işgal altında tuttuğu yerlerden çekilmiş, ülkesindeki fabrikalardan silah ve cephane satma girişiminde bulunmuştur. Sakarya Zaferi’nden sonra Rus altınları karşılığında İtalya’dan 4.310.000 ad tüfek fişeği, 97 ton barut, Spot XIII tipi uçağı aldık.
 
*7 Mart 1922 Varna’dan aldığı 1.050 tüfek ile Türkiye’ye dönmekte olan Bakırciyef motoru Karadeniz’de batmıştır. Bu tarihten sonra İtalya’dan 20.000 tüfek alınmıştır. 
20-21 Nisan 1922’de İtalyanlar Söke’yi tahliye edince ilçe Yunan birliklerinin işgaline uğramıştır. 25-30 Mayıs 1922’de İtalyanlar, Marmaris ve Antalya civarını boşaltmışlardır.
3 Haziran 1922’de Yunan Ordusu Başkomutanı General Papulas istifa etmiş ve yerine Hacıanesti atanmıştır.  
 
 *Temmuz 1922 Fransa’dan 1.500 hf. mt, İtalya’dan bir muharebe tayyaresi alınmış ve 14 Temmuz’dan itibaren hava birliklerimizde kullanılmıştır.