Kültürümüzün ve dünyanın en renkli topluluklardan Çingeneler, aslen Kuzey Hindistan kökenli olup, günümüzde ağırlıklı olarak Avrupa’da yaşamlarını göçebe olarak sürdüren halktır. Ülkemizde Roman-Romen olarak ta bilinir. Kimi zaman bir meydanda klarnet ve darbukalarıyla içli ezgiye eşlik eden, kimi zaman renkli giysileriyle elindeki çiçeği size uzatan, kimi zaman şen sesli kahkahalarıyla etrafı neşelendiren Çingeneler toplumumuzun ve kültürümüzün ayrılmaz bir parçasıdır. Türkiye’de yoğun olarak başta Adana(Cono aşireti) olmak üzere, Çanakkale, Edirne, Düzce, Kırklareli, Tekirdağ, İstanbul ve İzmir’de yaşarlar. Çingenelerin vazgeçilmez önceliği ise; tarih boyunca hiç değişmeden kalmış diledikleri gibi bir yaşam seçme özgürlüğünü korumalarıdır. Bu özellikleri çok hoşuma gider. Doğa ile iç içe yaşamaları ve bütünleşmelerini ilgiyle izler, gıpta ederim. Dünya üzerindeki toplam Roman nüfusu hakkında halen kesin bir bilgiye ulaşılmamıştır. Ülkemizde nüfusları 800 bin civarında oldukları tahmin edilmektedir. Tanınmış Çingene sanatçılarımızdan bazıları şunlardır; Türkan Şoray, Kibariye, Sibel Can, Sibel Turnagöl, Muazzez Ersoy, Ebru Gündeş, Sadri Alışık, Orhan Gencebay, Adnan Şenses, Burhan Öcal ve Hüsnü Şenlendirici.
Geçen hafta Ahmet Mithat Efendi’nin yazdığı ‘’ Çingene’’ adlı eserini zevkle severek okuyup bitirdim. Sosyal medyada arkadaşım olan Aslı Ulusoy Hanımefendi’nin tavsiyesi üzerine satın alıp okuduğum bu kitabı, sizlere de öneririm, okuyunuz. Ders alınacak birçok konu var. Özellikle ırk ayrımcılığı ve eğitimin önemi konusunda okuyucuya ışık tutuyor. İbretle okunması gereken bir yapıt. Gittikleri her ülkeye uyum sağlayan Çingeneleri severim. Her daim mutlulukla yaşasınlar.
Bu çalışmada Ahmet Mithat Efendi’nin Çingene kitabında toplumun kanayan yarası olan sınıf ayrımcılığının birey ve toplumda yarattığı olumsuzlukları belirlemek ve topluma aşılamak istediği değerleri tespit etmek amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda eser nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesiyle taranmış, elde edilen bulgular kimi zaman yaşanan dönemin şartlarına göre değerlendirilmiş, kimi zaman da günümüzle kıyaslanarak iki dönem arasındaki benzerlik ve farklılıklar belirlenmeye çalışılmıştır. Tanzimat dönemi aydınlarından Ahmet Mithat Efendi, Çingene kitabında seçmiş olduğu mekân ve kahramanlar aracılığıyla toplumun sadece belli bir grubunda değil, tamamında yaşanan sorunları yansıtmayı amaç edinmiştir. Yazar, Çingenelik konusunu işlerken toplumun ortak bir sorunu olduğunu dile getirmiştir. Tanzimat Dönemi’nde Çingenelere karşı olan bakış açısını Şems Hikmet tipi çevresinde değerlendirerek realist bir şekilde eleştirmiştir. Ziba’ya göstermiş olduğu hoşgörüyü aynı şekilde Şems Hikmet’e de göstererek objektifliğini ortaya koymuştur. Toplum gerçeklerinden yola çıkarak halkı eğitmeyi amaçlayan yazar, kitaptaki olaylardan hareketle okuyuculara bazı sosyal ve bireysel değerleri aktarmayı ilke edinmiştir. Bunu yaparken de direkt vermek yerine dolaylı yollardan kazandırmayı tercih etmiştir. Kendi gördüklerinden ziyade toplumun görmek istediklerini de kahramanlar aracılığıyla göstererek toplumcu bir yazar olduğunu ispatlamıştır. Yazarın üzerinde en çok durduğu konu ise sınıf ayrımcılığının telafi edilemeyecek hatalara sebebiyet vermesidir. Bunun yanlışlığını sık sık vurgulayarak ayrımcılık yapmamak değerinden yola çıkarak toplumda milli birlik ve bütünlüğü sağlamayı amaçlamıştır. Yazarın o dönemde topluma kazandırmak istediği değerlerden yola çıkarak günümüz dünyasında da bu değerlerin okul ve toplumda kazandırılmak istenen değerlerle paralellik gösterdiği ve topluma aktarılması gerektiği belirlenmiştir. İki yüze yakın eser yayınlayan Ahmet Mithat Efendi’nin Sel Yayıncılık tarafından yeniden basımı yapılan bu eserini mutlaka okuyunuz.
