Mehmet Âkif Ersoy kimdir?
Mehmet Âkif Ersoy 20 Aralık 1873 tarihinde İstanbul’da doğmuş, 27 Aralık 1936’da İstanbul’da vefat etmiştir. Türkiye Cumhuriyeti’nin ulusal marşı olan İstiklâl Marşı’nın yazarıdır. “Vatan Şairi” ve “Milli Şair” unvanları ile anılır. Türkiye’nin Kıbrıs’a yaptığı 1974 yılındaki Barış Harekâtı’ndan sonra da KTFD ve KKTC tarafından da ulusal marş olarak kabul edilmiştir.
İstiklâl Marşı’nın yanı sıra Çanakkale Destanı, Bülbül ve 1911-1933 yılları arasında yayımladığı yedi şiir kitabındaki şiirleri bir araya getiren “Safahat” en önemli eserlerindendir. II. Meşrutiyet döneminden itibaren Sırat-ı Müstakim (daha sonraki adıyla Sebil’ür-Reşad) dergisinin başyazarlığını yapmıştır. Kurtuluş Savaşı sırasında milletvekili olarak 1. TBMM'de yer almıştır.
Şiirin ulusal marşa dönüşmesi
TBMM Kütüphane ve Arşiv Hizmetleri Biriminde yaklaşık 25 milyon sayfa belgenin özenle korunmakta ve İstiklal Marşı ve Mehmet Akif Ersoy konulu toplam 304 eserin yer almaktadır.
Ayrıca bu belgeler arasında Milli Marş yarışması için 25 Ekim 1920'de Hakimiyet-i Milliye gazetesinde verilen ilanın yanı sıra İstiklal Marşı ile ilgili Genel Kurul tutanakları, İstiklal Marşı'nın kabul edildiğine dair Meclis kararı, İstiklal Marşı'nın 12 Mart 1921'de kabul edildiğini tüm vekaletlere bildiren yazı ile İstiklal Marşı'nın tutanaklara yansıyan orijinal metni de bulunmaktadır.
İstiklal Marşı için belirlenen 500 liralık ödülün Mehmet Akif Ersoy tarafından Darülmesai'ye bağışlandığına dair Sebilürreşad'da yayımlanan yazı, Milli Eğitim Bakanlığının Hakimiyet-i Milliye gazetesinde yayımladığı İstiklal Marşı'nın bestelenmesi ile ilgili ilan, İstiklal Marşı'nın güftesi ve bestesi için 1000 lira verilmesine dair hazırlanan kararnamenin Milli Savunma, Maliye ve Milli Eğitim bakanlıklarına gönderildiğine dair yazı ile Lemi Bey, Zati Bey ve Ali Rıfat Bey'in İstiklal Marşı besteleri de TBMM arşivinde korunmaktadır.
İstiklal Marşı'nın yazılış süreci ve kabulü
İstiklal Savaşı sırasında milli marş yazılması için Büyük Millet Meclisi’nce bir yarışma açılmasına karar veriliyor. Bu yarışma, Milli Eğitim Bakanlığınca 25 Ekim 1920'de Hakimiyet-i Milliye gazetesinde 500 lira ödül verileceği belirtilerek ilan ediliyor.
Milli Marş yarışmasının ilanından sonra 23 Aralık 1920'ye kadar gönderilen 724 eserden hiçbiri milli heyecanı yansıtmakta yeterli bulunmuyor. Yarışma ve ödül olması fikrinden hoşlanmayan Akif de müsabakaya katılmıyor.
Ödül olduğu için yarışmaya katılmayan Akif, ödül almayacağı konusunda ikna edilince o günlerde yalnız oturduğu Tacettin Dergahı'nda, herkesin sabırsızlıkla beklediği şiiri 10 gün içinde tamamlar. İstiklal Marşı, 17 Şubat 1921'de Sebilürreşad dergisinin ilk sayfasında "Kahraman Ordumuza" ithafıyla yayımlanır.
1 Mart 1921'de tarihi günlerinden birini yaşayan Meclis, Gazi Mustafa Kemal Atatürk başkanlığında toplanır. Genel Kuruldaki görüşmelerde İstiklal Marşı şiiri, elemeleri geçen son 6 şiirle Meclis'in seçimine sunulur.
İstiklal Marşı, ilk kez dönemin Milli Eğitim Bakanı Hamdullah Suphi Tanrıöver tarafından Meclis kürsüsünden okunur. "Korkma sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak" dizesi milletvekillerinden yoğun alkış alır. Hamdullah Suphi, her kıtasında alkışlar eşliğinde İstiklal Marşı'nın 10 kıtasını okur.
"Bu marş, bizim inkılabımızın ruhunu anlatır"
Atatürk'ün "Bu marş, bizim inkılabımızın ruhunu anlatır" dediği İstiklal Marşı, 12 Mart 1921'de kabul edilir. İstiklal Marşı, kabulünün ardından İngilizce, Almanca, Fransızca, Macarca ve Farsçaya çevrilerek yurt içinde ve yurt dışında dağıtılır, mitinglerde ve törenlerde halkın manevi ve milli duygularını güçlendirmek için okunmaya başlanır.
İstiklal Marşı'nı para için yazdığının düşünülmesinden endişe eden Akif, aynı dönemlerde ciddi maddi sıkıntı içinde olmasına rağmen kazandığı 500 liralık ödülü yoksul kadın ve çocuklara iş öğreten Darülmesai'ye bağışlar. Bu durum 17 Mart 1921 tarihli Hakimiyet-i Milliye gazetesinde, "Teberru: Burdur mebusu, şairi muhterem Mehmet Akif Beyefendi'nin Büyük Millet Meclisinde kabul edilen İstiklal Marşı için mahsus 500 lira mükafatı nakdiyeyi, müşarünileyh fakir İslam kadın ve çocuklarına iş öğreterek sefaletlerine nihayet vermek emeliyle teşekkül eden Darülmesai menfaatine hediye eylemiştir." ifadeleriyle yer alır.
"Allah bir daha bu millete bir İstiklal Marşı yazdırmasın"
İstiklal Madalyası ile ödüllendirilen Milli Şair, İstiklal Marşı'nı Safahat eserine koymayışının nedenini ise "Çünkü ben onu milletimin kalbine gömdüm." şeklinde açıklar. Akif, daha sonra kendisine yöneltilen bir soru üzerine İstiklal Marşı için
"Binbir fecayi karşısında bunalan ruhların ıstıraplar içinde halas dakikalarını beklediği bir zamanda yazılan o marş, o günlerin kıymetli bir hatırasıdır. O şiir bir daha yazılmaz. Onu kimse yazamaz. Onu ben de yazamam. Onu yazmak için o günleri yaşamak lazımdır. O şiir artık benim değil, milletin malıdır. Benim millete karşı en kıymetli hediyem budur. Allah bir daha bu millete bir İstiklal Marşı yazdırmasın." demiştir
2011 yılı T.C. Başbakanlığı tarafından “Mehmet Akif Ersoy Yılı” olarak ilan edilmiştir. Başta Mustafa Kemal Atatürk ve silah arkadaşları olmak üzere Milli Mücadeleye katılanlara ve Milli Şairimiz Mehmet Akif Ersoy’a rahmetler olsun!
