Bu yıl 4. kez düzenlenen Makedonya Enerji Forum 2021, 12-14 Eylül 2021 tarihlerinde Üsküp'te düzenlendi. Ben de bu önemli Forumu yerinde takip ederek enerji piyasalarında neler yaşandığı ve gelişmelerin ne gibi sonuçlar doğuracağı üzerine ufuk açıcı takdimleri tecrübe ettim. MEF Enerji Forumu (Makedonya Enerji Forumu), ZIP Enstitüsü (Üsküp merkezli bir Düşünce Merkezi), Kuzey Makedonya Cumhuriyeti Hükümeti ve Kuzey Makedonya ABD Büyükelçiliği'nin bir girişimi olması nedeniyle Forumda bölgeden çok sayıda önemli devlet adamı, bakan ve bürokratlar konuşmacı olarak yer aldılar ki programdan ilk akla gelen çok değerli konuşmacılar arasında Kuzey Makedonya Başbakanı Zoran Zaev ( Kuzey Makedonya'nın Avrupa Birliği nezdine çok önem verdiği bir siyasetçidir), AB Enerji Komiseri Kadri Simson, ABD Dışişleri Bakanlığı'ndan Kurt Donnaly, ABD'nin Kuzey Makedonya Büyükelçisi Kate Marie Byrnes, AB'nin Kuzey Makedonya Büyükelçisi David Geer, Kuzey Makedonya Ekonomi Bakanı Kreshnik Bekteshi, Kuzey Makedonya Çevre Bakanı Naser Nuredini, Başbakanlık Ofisi Viktor Andonov, Enerji Danışmanı, Artane Rizvanolli, Kosova Ekonomi Bakanı. Bulgaristan, Sırbistan, Arnavutluk, Karadağ'dan Enerji ve Altyapı Bakanları ile çok değerli akademisyenler yer aldılar.
Forum’da yenilebilir ve yeşil enerjinin geleceği, Paris İklim Anlaşması ve 2050 hedefleri, AB Yeşil Mutabakatı, kentlerin enerji dirençliliği, adil dönüşüm ve iklim adaleti gibi aslında bizim bölgemizi ilgilendiren birçok konu yer aldı. Malum Bodrum, Milas ve Marmaris’te yaşanan çok acı orman yangınları iklim krizinin yerelde nasıl sonuçlar doğurduğu üzerine bizler için çok acı bir tecrübe oldu. Bu açıdan yapılan sunumlar ve paylaşılan grafikler konunun gerçekten çok ciddi bir durum olduğunu bana yeniden hatırlattı. Örneğin her beş yılda bir sıcak hava dalgalarıyla karşılaşacağız, 1.5 derecelik küresel ısınma durumunda dünya nüfusunun yüzde 50’si 30 yıl içinde su ve gıda sıkıntısı yaşanacak. Bunlar konunun iklim ve enerji ilişkisini ilgilendiren tarafı olarak öne çıkan konular. Tabi bir de şu an yaşanan ve Türkiye’yi de yakından ilgilendiren enerji fiyatlarındaki muazzam artış ile kriz durumu söz konusu.
Forum sırasında birçok rakam konunun uzmanları tarafından paylaşıldı. Avrupa'daki doğal gaz arz sıkıntısı, yenilenebilir kaynaklardan elektrik üretiminin düşmesi ve Avustralya ile Çin arasındaki gerginlik ile Covid-19 kısıtlamalarının sona ermesinin sonrasında talepte yaşanan artışlar kıtada Kömür fiyatlarını yaklaşık 4 kat artırdı. Pandemi kısıtlamalarının kalkmasıyla birlikte petrol ve petrol ürünlerine olan talebin de artmasıyla tüm dünyada doğal gaz ve petrole ciddi bir talep artışı yaşanırken, arz yetersiz kaldı.
Bu nedenle dünyada yaşanan enerji fiyatlarında ki bu fırtınadan benzin fiyatları ile gaz fiyatları da fazlasıyla etkileniyor. Ham petrol fiyatları bu yıl % 60 artarak 51 dolar seviyesinden 81 dolar gibi çok yüksek rakamlara ulaştı ki kulislerde bu rakamın 100 doları aşabileceği dile getiriliyor. Gelelim kış yaklaşırken ülkemizi de ilgilendiren gaz fiyatlarına. Avrupa'da doğal gaz ve elektrik fiyatları kış sezonunun yaklaşması ve tedarik sıkıntılarının sürmesi nedeniyle rekor kırmaya devam ediyor. Avrupa doğal gaz fiyatları için gösterge niteliğinde olan Hollandalı doğal gaz ticaret merkezi TTF’de doğal gaz fiyatı metreküp başına 100 euroya yaklaştı. Ayrıca yine Makedonya Enerji Forumu’nda dile getirilen hususlardan biri de geçtiğimiz kışın Avrupa’da çok soğuk geçmesi nedeniyle mevcut stokların hızla tükenmesi ayrı bir problem olarak değerlendirmek gerekir. Nitekim Rus enerji şirketi Gazprom'un Başkanı Aleksey Miller de 17 Eylül'de yaptığı açıklamada, "Avrupa'daki yer altı depolama tesislerindeki doğal gaz açığı 22,9 milyar metreküp düzeyinde. Bu çok büyük bir miktar" demişti. Ayrıca yazımın başında dile getirdiğim çevre ve iklim krizin etkilerinin azaltılması nedeniyle kömürden kaçış ve doğal gaza talebin çok fazla artmış olması da arz-talep dengesinin bozulmasına neden olarak fiyatları yukarı çeken başka bir durum. Tüm bu gelişmeler spot piyasadaki doğal gaz fiyatlarını 3-4 kat artırmış oldu. Avrupa’nın en önemli gaz tedarikçisi Rusya’nın izlemiş olduğu politikalar da bu artışa neden olan diğer bir önemli neden.
Doğal gazda yüzde 99 dışa bağımlı olan ülkemiz, tükettiği enerjinin yüzde 26,6'sını doğal gaz ile karşılıyor. Elektrik üretiminde ise doğal gazın yaklaşık 40'lık bir payı mevcut. Bu durumda Türkiye’nin yaşanan fiyat fırtınasından etkilenmemesi mümkün değil. Maalesef kış enerji maaliyetleri açısından ülkemiz için çok zor geçecek. Yaşanan kriz Türkiye ekonomisine ve özellikle döviz ile enflasyon sorununa ciddi biçimde olumsuz etki yaşatabilir.
Tüm dünyada ve Türkiye’de bu kış çok zor geçecek gibi gözüküyor.
