Malumunuz gündem yine çok yoğun. Bu yoğunluk içerisinde Türkiye’yi de yakından ilgilendiren Karadeniz'de sıcak günler yaşanıyor. Ukrayna ve Rusya arasındaki gerilim her geçen gün tırmanıyor. Ukrayna’nın Donetsk cephesinde çatışmalar kimi bölgelerde şiddetlenerek devam ediyor. Gerilimin yüklendiği Donbas Bölgesi Avrupa’nın 4.büyük maden bölgesi. Rusya Ukrayna'yı NATO'ya kaptırmamak için ciddi maliyetlere katlanmaya hazır görünüyor. NATO, ABD ve AB de Ukrayna'yı Rusya tehdidi ve etkisinden çıkarmanın çabasında. Hatırlayalım Gürcistan'ın NATO üyeliği gündeme gelirken 2008 yılında Abhazya ve Güney Osetya'yı kaybetti. Ukrayna'nın yine NATO üyeliği gündeme gelirken 2014'te Kırım'ı ve doğuda ekonomik zenginliği olan Donbas'ın yarısını kaybetti. Avrupa’nın doğusu Rusya’nın batıya açılan kapısı. Bu bölgede Ukrayna ve Gürcistan NATO ortağı (PfP-BİO). Ukrayna'nın batı sınırında bulunan Moldova bölgedeki da diğer NATO ortağı ülke. NATO’nun kurmay zekası ve finansörü konumunda bulunan ABD’nin Başkanı Joe Biden, Ukrayna'yı Rus saldırganlığına karşı asla yalnız bırakmayacağına dair güvence verdi ve açıklama yaptı.
Kuşkusuz Rusya lideri Putin, Biden'ın görevdeki ilk yılında jeopolitik stres yönetme kabiliyetini ve kapasitesini Ukrayna üzerinden test ediyor. Tartışmanın ve yazımın bu noktasında Doğu Avrupa ve özellikle Ukrayna’nın hem NATO ve AB hem de Rusya için neden bu kadar önemli olduğu konusuna.
Aslında Ukrayna sözcüğünün kendisi çok açıklayıcı...Ukrayna “sınırda”, “sınır bölgesi” anlamına geliyor. Avrupa’nın her yerinde birbiriyle sınır olan bölgeler tarihten bu yana mevcut. 2008 yılını ve yaşanan Ekonomik Krizi, Avrupa Birliği özelinde kıtadaki refah dönemini yıkıma uğrattı ve varoluşsal bir krize yol açtı. 7 Ağustos 2008’de Ruslar Gürcistan’a girdi, 16 Eylül dönemin ABD’deki en önemli yatırım bankalarından olan Lehman Brothers iflas etti. Gürcistan Savaşı, Batı’nın ne kadar zayıf olduğunu gösterdi. Bu zayıflığın (AB-NATO) sonucu 2014 Ukrayna’ya kadar uzadı ve Ukrayna’da Kırım bölgesi Ruslar tarafından ilhak edildi. Avrupa’da savaş çıkmaz mottosu bitti ve Rusya yeniden Avrupa’nın gündemine güçlü şekilde dönmüş oldu.
Ukrayna Rusya sınırı 1120 km, Moskova’dan 800 km uzaklıkta bir ülke. Ukrayna’da bulunan Odessa ve Sivastopol, Rusya’nın Karadeniz ile Akdeniz’e ticari ve askeri erişimini sağlıyor. Yukarıda söylediğim gibi Batı Ukrayna’yı NATO’ya alarak Rusya’yı pasifize etmeye çalıştı ki bu Rusya için varoluşsal bir kriz demektir. Ayrıca çok derin bilimsel, akademik analize ihtiyaç duyan Ukrayna-Rusya krizinde en önemli faktörlerden biri de “gaz”. Rusya’nın stratejik gücü yani “gazı” Almanya’ya gidene kadar çok fazla ülkeden geçmektedir. Bu ülkelere ek ücretler ödeniyor ve bu ek ücretlerin maliyetini azaltmak için Rusya’nın ilgili ülkeleri caydıracak bir formül bulması gereklidir. Rusya bu yüzden kendini Ukrayna ve Belarus üzerinde ayrıca denetim sağlamak zorunda hissetmektedir.
Naçizane analizime göre Doğu Avrupa’da verilen mücadelenin çerçevesi yukarıda özetlemeye çalıştığım şekildedir. Unutmamaka lazım ki Mücadelenin taraflarının birbirine uzaklığı yani NATO’nun St. Petersburg’a uzaklığı sadece 160 km’dir.
Doğu Avrupa ve Karadeniz'de Jeopolitik güç mücadelesi var gücüyle devam ediyor. Bu mücadele kuşkusuz Türkiye'yi de çok yakından ilgilendiriyor.
Gerilimin ve/veya çatışmanın ilerleyen aşamalarında son günlerdeki iç siyasi tartışmaların merkezinde yer alan Montrö Boğazlar Sözleşmesi daha çok ve sıklıkla gündeme gelecektir.
