“The Maritime Executive” tarafından yapılan habere göre Rusya’ya ait askeri bir kargo gemisi, tahliye için hazırlanmış olan askeri araç ve ekipmanları almak üzere uzun süre Suriye’nin Tartus limanında bekletilmiş, sonra da Rus donanma iskelesine yanaştırılmıştı. Yerel haber ajansı Levant 24, Tartus Gümrük Müdürlüğü’ne dayandırdığı haberinde, “Rus şirketiyle yapılan Tartus Limanı’na ilişkin anlaşma iptal edildi ve tüm gelirler artık Suriye devletine ait olacak.” ifadelerini kullanmıştı.
Moskova, Suriye'den çekilmek yerine, etkisini yeni bir temelde yeniden tesis etmeye çalışıyor. Askeri gücünü koruyan Rusya, diplomatik ve ekonomik kaldıraçlara yönelerek pozisyonunu karşılıklı çıkarlara dayanan rasyonel bir müzakereye dönüştürüyor
Sparta II gemisi ve Tartus Limanı
Suriye diktatörü Beşar Esad, Aralık 2024’te devrilmişti. Esad rejiminin yıkılmasıyla, Rusya’nın Suriye’deki askeri varlığı Tartus deniz üssü ve Hmeymim hava üssüyle sınırlı kalmıştı. Rusya, Beşar Esad döneminde Tartus Limanı’nı 49 yıllığına yenilediği bir kira anlaşması yapmıştı.
Rusya’nın Tartus Limanı ile ilgili endişeleri kendi açısından haklıydı. Tartus Limanı’nda, S-400 hava savunma sistemleri gibi gelişmiş askeri ekipmanların yanı sıra yüzlerce askeri araç tahliye edilmeyi bekliyordu. Rusya’nın Suriye’den askeri varlıklarını tahliye etme çabaları, Tartus Limanı’na erişim izninin reddedilmesiyle kritik bir engelle karşılaşmıştı.
Rusya’nın Kaliningrad bölgesinden Aralık ayında yola çıkan Sparta II adlı kargo gemisi, 5 Ocak’ta Suriye kıyılarına ulaşmış, ancak Tartus Limanı’na yanaşmasına izin verilmemişti. Tartus Limanı, Rusya’nın sınırları dışındaki tek deniz üssüne ev sahipliği yapmasıyla Moskova’nın bölgesel stratejisinde kritik bir rol oynuyordu.
Suriye’deki üsler konusu
Denizden tahliye çabaları sonuç vermeyince hava operasyonlarına ağırlık verildi. Tartus’taki askeri tahliye çabalarının durma noktasına gelmesi, Rusya’yı personel ve küçük ölçekli varlıklarını Hmeymim Hava Üssü üzerinden hava operasyonlarıyla çekmeye zorlamıştı. Uydu görüntüleri, Tartus Limanı’nda demonte edilmiş hava savunma radarları ve 100’den fazla yük kamyonu dahil olmak üzere büyük miktarda askeri ekipmanın tahliye için hazırlandığını ortaya koyuyordu.
İtalya Savunma Bakanı ise Rusya’nın varlıklarını Libya’ya kaydırdığını, bu durumun Akdeniz’de ciddi bir güvenlik riski oluşturduğunu açıklamıştı. Kremlin, daha önce yaptığı açıklamada, Rusya'nın Suriye'nin Lazkiye bölgesindeki Hmeimim Hava Üssü ve Tartus'taki donanma üssünün akıbetinin ele alınacağı belirtmişti. Bizimle ilgili olan konu ise, Suriye’nin kuzeydoğusunda Irak ve Türkiye sınırında yer alan Kamışlı Havaalanı'nda Rus askerlerinin bulunuyor olmasıydı.
Yorumlama
***Rusya'nın Suriye'deki geleceği garanti altında değildir,
***Şu ana kadarki gelişmeler, Moskova'nın bu zorlu geçiş sürecini sessiz ve başarıyla yönettiğini gösteriyor.
***Birleşik Krallık askeri istihbaratının yaptığı açıklamada, “Rusya’nın bölgedeki Tartus üssüne eşdeğer bir alternatif üssü yok. Bu üssün kaybı, Afrika’daki özel askeri operasyonlarının lojistik desteğini ve Suriye’deki yenilgiden kaynaklanan itibar zedelenmesini önemli ölçüde etkileyebilir.” ifadeleri yer almıştı. Buna ek olarak Rusya’nın bölgede bulunan varlıklarını Libya’ya kaydırmaya çalıştığı da basına yansımıştı. Rusya’nın Suriye’deki askeri varlıklarını Libya’ya kaydırdığını belirten İtalya Savunma Bakanı Guido Crosetto, bu durumun Akdeniz’de ciddi bir güvenlik riski oluşturduğunu açıklamış ve şu ifadelere yer vermişti:
“Moskova, Tartus’taki Suriye üssünden kaynaklarını Libya’ya taşıyor. Bu, bizim için iyi bir haber değil. Rusya’nın Akdeniz’deki gemi ve denizaltıları her zaman bir endişe kaynağıdır. Ancak bu varlıkların bin kilometre uzakta değil de hemen yanı başımızda olması çok daha büyük bir tehdit” demiştir.
*** Suriye’nin yeni hükümeti, Rusya’nın Tartus Limanı üzerindeki 49 yıllık işletme hakkını iptal etmiştir. Bu karar, Doğu Akdeniz’deki on yıllar süren Rus deniz varlığını sona erdirebilecek önemli bir gelişme olarak değerlendirilebilir.
