“…Çıktım da gurbet ele geri gelinmez/ Kimler öldü kimler kaldı bilinmez/ Ölsem buralarda gözüm yumulmaz/ Eğil dağlar eğil sılam göreyim/ Sılamda güller açmış nasıl durayım/ Dumanlı dağların başı baş değil/ Gülsem oynasam da gönül hoş değil/ Gahbe de gurbet çekilecek iş değil/ Eğil dağlar eğil sılam göreyim/ Sılamda güller açmış nasıl durayım/ Gahbede gençlik geldi geçti yel gibi/ Adı da damağımda galdı bal gibi/ Boynu da garanfilli yar sevmedim el gibi/ Saran yiğitlere helallar olsun/ Eser de eser sam yelleri kesilmez, güzellerin kem sözüne küsülmez/ Bir güzel sevmeylen adam asılmaz/ Severim güzeli korkmam ölümden.”
Salih URHAN
Gönen Köy Enstitüsü, bizzat ilköğretim genel müdürü İsmail Hakkı Tonguç tarafından yeri belirlenen, kurucu müdür Ömer Uzgil tarafından şekillendirilen 1940’lı yıllarda Isparta, Denizli, Burdurlu öğrencilerin aydınlanma, özgürleşme, birey olma süreçlerini iş ve emekle ürettikleri bir eğitim kurumu. Gönen, bu anlamda 1954 yılına kadar Köy Enstitüsü, 1974 yılına kadar İlköğretmen Okulu, 2014 yılına kadar Öğretmen –Anadolu Öğretmen Lisesi olarak öğretmen yetiştirme geleneğine ev sahipliğini onurla yerine getirmiş bir kasaba…
Gönen Köy Enstitüsü yerleşkesi, başkanlığını yaptığım Yeni Kuşak Köy Enstitüler Derneği (YKKED) tarihi anlamında Süleyman Demirel Üniversitesi ile ilk kez bir enstitü yerleşkesinde proje ürettiğimiz, enstitü mekânlarının korunduğu, binalarının restore edildiği, Gönen Köy Enstitüsü kültür evinin gerçekleştirildiği, üç yıl boyunca 17 Nisan Köy Enstitüleri eğitim bayramını arkadaşlarımızla, dostlarımızla kitlesel olarak kutladığımız bir yer.
Gönen Köy Enstitüsü-Gönen İlköğretmen Okulu denildiğinde öne çıkan simgesel isimler vardır. Fakir Baykurt, Gönen Köy Enstitüsü çıkışlı, TÖS başkanlığı yapmış, bir yazar ve demokratik öğretmen hareketinin simgesel isimlerindendi. Mehmet Kahvecioğlu, 1962 sonrası 1972 yılına kadar Gönen İlköğretmen Okulu müdürlüğünü onurla yapmış, öğretmen yetiştirmeye kendini adamış bir eğitimcidir. Ahmet Yamacı Gönen Köy Enstitüsünde kendini var etmiş bir halk müziği sanatçısı, derlemecisi, Ressam Yalçın Gökçebağ Gönen İlköğretmen Okulu çıkışlı bir sanatçı, dostlarımız Dr. Niyazi Altunya, Mustafa Gazalcı Gönen İlköğretmen Okulu çıkışlı eğitimci aydınlardır. Şair, yazar Hidayet Karakuş, Emanet Çeyiz, Haymatlos kitaplarının yazarı Kemal Yalçın ve Sevgili Ağabeyim Prof.Dr.Ali Kocabaş Gönen İlköğretmen Okulu çıkışlıdırlar. Adını sayamadığım pek çok değerli aydın, sanatçı ve öğretmenin yaşamları Gönen’de yakılan aydınlanma ışığı ile şekillenmiştir.
7 Haziran 2017 Çarşamba günü Gönen Köy Enstitüsü 1945 çıkışlı çok değerli bir sanatçıyı, öğretmeni kaybettik. 1926 Burdur-Yeşilova doğumlu Sayın Salih Urhan 8 Haziran 2017 günü Yeşilova’da sonsuzluğa uğurlandı. Yakından tanıma olanağı bulmaktan onur duyduğum, Balçova’da oturan, Balçova Belediyesi ile birlikte düzenlediğimiz her 17 Nisan kutlamasında bizi yalnız bırakmayan Salih Urhan Öğretmenim bir halk kültürü insanıydı. Yeni Kuşak Köy Enstitülüler Derneği etkinliklerinde, gecelerinde hep yanımızda olan Salih Urhan, kabak kemani ustası, Teke yöresinin gurbet havalarının tınılarını kulaklarımıza kazandıran, 1969’da girdiği sınavla TRT’de sanatçı, şef olarak görev yapmış bir sanat insanıydı. YKKED imecesinin dostu enstitülü bir sanat insanıydı. Teke yöresinin türkülerini, yaslarını TRT repertuvarına kazandırdığı gibi öğretmen olarak, kültür insanı olarak, halk müziğine katkılarıyla Salih Urhan özel bir insandı ve "Öyküleri ve notalarıyla Gurbet Havaları" adlı yapıtını da kültür dağarcığımıza armağan etmişti.
Salih Urhan, 6 yaşında babası Ali Urhan’ın bağlamasıyla tanışır. Babasının kabaktan yaptığı bağlamayı kısa sürede çalmayı öğrenir. Gönen Köy Enstitüsü öğrenciliği döneminde bağlamanın yanı sıra keman, ud, mandolin, akordeon, kaval çalmayı da öğrenir. 1945 yılında mezun olunca doğum yeri Yeşilova’nın Navlu köyü ilkokuluna başöğretmen olarak atanır. Bu yıllarda Türk Sanat Müziği ile tanışan Salih Urhan, Türk müziği beste çalışmaları da yapar. Müzik dağarcığımıza 20’nin üzerinde Türk müziği bestesini, yüzün üzerinde derlemeyi, okul şarkılarını ve marşlarını kazandırmıştır. Kabak kemani, TRT’de, onunla birlikte bir anlam ve işlev kazanır. 1994 yılında TRT’den ayrılır, 2009 yılına kadar Ege Üniversitesi Türk Müziği Konservatuvarında öğretim görevlisi olarak çalışır, kabak kemani metodunu hazırlar.
Salih Urhan’ın çok sayıda notaya aldığı, kaynak kişi olduğu türküler dışında derlediği pek çok türkülerden bazıları: “Ağır Tavas Zeybeği, Ali Beyim Taş Başında Oturur, Alt’Ay Oldu Ben Bu Dağları Aşalı, Aşağı Yoldan Çıktı Aldıramadım, Ayağında Pijama,Ben Bir Köroğluyum, Dağda Gezerim, Bezirgan Basmasına, Bucak Serenleri,Deniz İçi Balıklı, Devesi Gater Gater, Dirmil Efe Oyunu, Endim Haymana Ovasına, Fethiye Oyun Havası, Gelin Ağlatma Ve Götürme Havası, Goyu M'olur Gabardıcın Gölgesi, Güle Düştüm Gülmedim, Gülistan Oyun Havası, Meşesi Meşesi Yayla Meşesi, Suya Giden Al Yazmalı Gelin, Şu Curamı Telinden (Kezban Yenge), Şu Dere Aka Aka, Tahtalıkta Galbır Var, Tarlaların Söğüdü, Yaylaların Ayranı , Yüce Dağların Başında Bir Ulu Kartal”
Öğretmen, kültür ve sanat insanı, Gönen Köy Enstitülü Salih Urhan Öğretmenimin anısına saygıyla…
